Bədiüzzamanın əsərlərində “acib bir şəxs” (heyrətamiz, təəccüblü, bənzəri görülməmiş) kimi təsvir etdiyi hz. Mehdinin (əs) mübarizəsi zamanı istifadə edəcəyi üsullar da bənzəri görülməmiş, qeyri-adi və təsirli olacaqdır. Hz. Mehdi (əs) həm inkarçı fəlsəfələrlə olan fikri mübarizəsində, həm də din əxlaqının təbliğində - Allahın izni ilə - ən ağıllı üsullardan istifadə edəcək, hər işi sürətlə nəticələnəcək, hər bir hərəkəti yüksək ağıl və hikmət daşıyacaq.

Bu mübarizədə hz. Mehdinin (əs) əsrarəngiz möcüzələr göstərəcəyini düşünmək yanlışdır. Çünki hz. Mehdi “səbəblər çərçivəsində”, başqa sözlə desək, dünya şəraitində baş verəcək mübarizə aparacaq. Axırzaman hədislərində verilən məlumatları da bu ölçüdə dəyərləndirmək lazımdır. Bu hədislər, əslində, “mütəşabih” (məcazi mənada) olduğundan müəyyən bənzətmələr işlədilir. 

İslam aləminin böyük bir həyəcanla zühurunu gözlədiyi hz. Mehdi haqqında bu günə qədər bir çox mövzuya yer verilib. Şübhəsiz ki, Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində çox ətraflı olaraq təsvir etdiyi, İslam alimlərinin əsərlərində geniş yer verdiyi belə mühüm mövzu haqqında bütün müsəlmanların ətraflı bilgi sahibi olmaları çox vacibdir. Yaşadığımız son illərin axırzaman əlamətlərinin ard-arda gerçəkləşdiyi dövr olduğu da nəzərə alındıqda mövzunun əhəmiyyəti daha da yaxşı anlaşılır.

Şübhəsiz ki, səmimi olaraq iman gətirən bütün müsəlmanlar axırzamanın müqəddəs şəxsləri hz. İsa və hz. Mehdi haqqında məlumata sahib olmağı, gəlişləri üçün hazırlaşmağı, zühur etdikləri zaman onları hədislərdə bildirilən xüsusiyyətləri ilə tanımağı və mübarizələrində köməkçiləri olmağı qəlbən arzu edirlər.
Bu bölmədə hz. Mehdinin (əs) mübarizəsindən bəhs edəcəyik. Hz. Mehdinin mübarizəsi ilə bağlı mühüm məlumatları hədislər və İslam alimlərinin izahları əsasında sual-cavab şəklində bir yerə topladıq.

Bəzi insanlar hz. Mehdini və mübarizəsini xəyali mənzərə kimi düşünür, hz. Mehdinin fövqəladə hadisələr, möcüzələr həyata keçirəcəyini zənn edirlər. Ancaq həqiqət bu cür deyil. Hz. Mehdi ilə bağlı möcüzələrdən bəhs edilən hədislərin çoxu "mütəşabih" hədisdir, yəni bənzətmədir. Məsələn, “Hz. Mehdinin quru budağı torpağa əkəcəyi və budağın yaşıllaşacağı” ilə bağlı hədisin mənası bir izaha əsasən, əvvəl hidayət sahibi olmayan bir insanın qısa müddət ərzində hz. Mehdinin vəsiləsi ilə hidayətə qovuşması və İslam əxlaqının yayılması üçün faydalı hala gəlməsidir. (Doğrusunu Allah bilir) 

Hz. Mehdini və mübarizəsini qabardılmış bir xəyal kimi dəyərləndirməyin yanlış olduğunu, əvvəla, bizə Allahın Quranda bildirdiyi əxlaq göstərir. İnsanların çoxunun peyğəmbərləri insandan üstün varlıqlar olaraq gözlədiyi, ancaq bunun yanlış olduğu ayələrdə xəbər verilir. Bu mövzu “Furqan” surəsində belə açıqlanır: 

Səndən öncəki elçilərimiz də yemək yeyər, bazarları gəzib dolanardılar. Sizin bəzilərinizi digərlərinizlə sınaqdan keçirtdik ki, görək səbir edə biləcəksinizmi? Sənin Rəbbin Görəndir. Bizimlə qarşılaşacaqlarını güman etməyənlər dedilər: “Nə üçün bizə mələklər göndərilmədi? Niyə biz Rəbbimizi görmürük?” Onlar özləri haqqında yüksək fikirdə oldular və böyük üsyankarlıq etdilər. (Furqan surəsi, 20-21)

“Ənbiya” surəsinin 7 və 8-ci ayələrində "Biz səndən əvvəl də özlərinə vəhy nazil etdiyimiz ancaq kişilər göndərmişdik. Əgər bilmirsinizsə, Zikr əhlindən soruşun. Biz onları yemək yeməyən bir vücud etmədik. Onlar əbədi də deyillər." deyilir. “Bəqərə” surəsinin 210-cu ayəsində isə "Yoxsa onlar Allahın (əzabının) bulud kölgələri içində mələklərlə gəlməsini və işin tamam olmasını gözləyirlər? Şübhəsiz ki, (bütün) işlər Allaha qayıdacaqdır." - deyə buyurulur. Bütün bunlar hz. Mehdi və axırzamanla bağlı digər mövzuların da ağıl və məntiqdən kənarlaşdırılıb, xəyal çərçivəsində düşünülməsinin doğru olmadığına diqqət çəkir. Hz. Mehdi "səbəblər daxilində", yəni normal dünya şəraitində mübarizə aparacaq. Ancaq bu mübarizədə çox səbirli olacağına və olduqca təsirli üsullardan istifadə edəcəyinə şübhə yoxdur.

1-Hz. Mehdi (əs) mübarizəsinə neçə yaşında başlayacaq? 

Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində hz. Mehdinin mübarizəsinə başladığı illərdə 30-40 yaşlarında olacağı xəbər verilmişdir: 

Yaşı 30-40 arasında olduğu halda göndəriləcəkdir... Mehdi mənim övladlarımdandır. 40 yaşlarındadır. (Əl-Qəvlu'l Müxtəsər Fi Əlamətil Mehdiyy-il Müntəzər, s. 41) 

40 yaşındadır. Digər bir rəvayətə görə, 30-40 yaşındadır. (Qiyamət Əlamətləri, Bərzənci, s. 16) 

Mehdi mənim nəslimdəndir. O, 40 yaşındadır. Üzü, sanki parlaq bir ulduzdur... (Mer'iy b. Yusuf b. Əbu bəkir b. Əhməd b. Yusuf əl-Məqdisi "Fəvaidu Fəvaidi'l Fikr Fi'l İmam Əl-Mehdi Əl-Müntəzər") 

2- Hədislərdə hz. Mehdinin mübarizəsindən və əzmindən necə bəhs olunur? 

Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində hz. Mehdinin istifadə etdiyi metodların və mübarizə üsulunun qeyri-adi olacağı bildirilmişdir. Bu məlumatlara görə, hz. Mehdi çox təsirli metodlardan istifadə edəcək, hər məsələdə müvəffəqiyyətli nəticələr əldə edəcək. Bu nailiyyətlərinə görə ona mütəmadi hücumlar edilsə də, bunlar ona təsir etməyəcək. Bu mövzu ilə bağlı bəzi hədislər belədir: 

İnsanlar haqqa qayıdana qədər mübarizəsinə davam edəcəkdir. (Əl-Qəvlu'l Müxtəsər Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Müntəzər, s. 23) 

Fitnələrin qarşısını almağın ona çətin gəlməyəcəyi və öldürülməyin də onu vaz keçirməyəcəyi, Əhli-Beytimə mənsub birisi (Mehdi) sahib olmadan günlər-gecələr sona çatmayacaqdır. (Kitab-ül Bürhan Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Axırzaman, s. 12) 

Bundan əlavə, hədislərdə hz. Mehdinin "işi qəti yerinə yetirəcəyi", "sürətli qərar verəcəyi", qarşısına çıxan hər maneəni aşacağı bildirilir: 

Mehdi işi qəti yerinə yetirəcək. (Qiyamət Əlamətləri, s. 175) 

Mehdi şərq tərəfindən çıxacaq. Qarşısına dağlar dikilsə belə, onları əzib keçəcək, o dağlarda özünə yol tapacaqdır. (Əl-Qəvlu'l Müxtəsər Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Müntəzər, s. 39) 

Mehdi sürətli qərar verəcək və vədindən dönməyəcək. (Kitab-ül Bürhan Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Axırzaman, s. 24) 

Muhyiddin Ərəbi isə hz. Mehdinin mübarizəsindən belə bəhs edir: 

Allahın bir xəlifəsi də vardır ki, yer üzü zülm və haqsızlıqla dolduğu zaman zühur edəcəkdir... Yer üzünü ədalət və sükunətlə dolduracaqdır... Peyğəmbərin (səv) yolu ilə gedəcəkdir... O, heç yanılmayacaqdır. Çünki onun görmədiyi yerdə doğruldan bir mələyi vardır... Dediyini edəcək, bildiyini söyləyəcək; Allah ona o qədər güc verəcək ki, bir gecədə zülmü və əhlini (fikrən) aradan qaldıracaq. Dini iqamə edəcək (yerləşdirəcək), İslamı əhya edəcək, əhəmiyyət verilməyən hala gəldikdən sonra ona yenidən dəyər qazandıracaq, ölümündən sonra onu dirildəcək. Əsrində cahil, özbaşına və qorxaq bir adam dərhal alim, comərd və cəsur olacaq... (Muhyiddin-i İbn-i Ərəbi, Fütuhat’ül Məkkiyə, 66. Bab) 

İslam alimlərinin izahlarından da hz. Mehdinin diqqətçəkən və fərqli üsullardan istifadə edəcəyi anlaşılır. Məsələn, Bədiüzzaman tez-tez hz. Mehdi haqqında "acip (qəribə) şəxs" ifadəsini istifadə edir ki, bu da hz. Mehdinin, həqiqətən də, olduqca diqqətçəkən, həmin vaxtadək görülməmiş metodlardan istifadə edəcəyi mənasına gəlir.

3- Hz. Mehdi haqqında mənfi təbliğat aparılacaqmı?

 
Peyğəmbərimizin (səv) zamanında İslam düşmənləri onu pisləmək üçün həmin dövrün informasiya vasitəsi sayılan şairləri istifadə edirdilər. Şairlər bazarlarda, yarmarkalarda Peyğəmbər (səv) haqqında cahil danışıqlar edir, müxtəlif böhtanlar atırdılar. Axırzamanda da inkarçılar hz. Mehdi haqqında mənfi təbliğat aparacaq, bu mübarək şəxsi insanların gözündən salmağa çalışacaqlar. 

4- Hz. Mehdi mübarizə illərində çətinlik və sıxıntılarla qarşılaşacaqmı? 

İnkarçı cəmiyyətləri xəbərdar etmək və doğru yola dəvət etmək üçün göndərilən bütün elçilər göndərildikləri qövmlər tərəfindən yalanlanmış və onların müxtəlif ittiham və böhtanlarına məruz qalmışlar. Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində Əhli-Beytdən olan hz. Mehdinin də bu cür əziyyət və sıxıntılarla qarşılaşacağı xəbər verilir. Hədislərdə hz. Mehdinin ilk illərinin sıxıntı və çətinliklərlə dolu mübarizə illəri olduğundan bəhs edilir.

Mehdi bizdən – Əhli-Beytdəndir... Biz elə ev xalqıyıq ki, Allah bizim üçün axirəti dünyadan üstün tutmuşdur. Mənim Əhli-Beytim məndən sonra mütləq bəla, qaçırılma və sürgünə məruz qalacaqdır. Məndən sonra Əhli- Beytim bəla və möhnətlərlə qarşılaşacaq və fəlakətə məruz qalacaqlar. (Kitab-ül Bürhan Fi Əlamət-il Mehdiyy-il axırzaman, s. 14) 

Peyğəmbərimiz hz. Muhəmmədin (səv) aşağıdakı hədisi də belə bir vəziyyəti, "Beyət zamanı hz. Mehdinin bir çox əziyyət və haqsızlıqlara məruz qaldığını insanlara açıqlayacağını" xəbər verir: 

… Mehdi insanların başlarına bəla üstünə bəla yağdığı və gəlişindən ümid kəsildiyi zamanda Rəsulullahın bayrağı ilə gələr. İki rükət namaz qılar. Namazdan qayıdanda belə deyər: "Ey insanlar! Ümməti-Muhəmməd və xüsusilə də, onun Əhli-Beyti çox bəlalar gördü və bizlər əziyyət və haqsızlığa məruz qaldıq." (Kitab-ül Bürhan Fi Əlamət-il Mehdiyy-il axırzaman, s. 55) 

Allah Quranda bir çox peyğəmbərlərin qövmləri tərəfindən yalanlandığını, dəlilik və sehrbazlıq böhtanlarına məruz qaldığını, hücum və əziyyətlərlə qarşılaşdığını bildirir. Elçilər bu hücumlara səbir etmiş və onlara ən gözəl tərzdə cavab vermişlər: 

5- Hz. Mehdi və camaatının inkarçıların təzyiqləri qarşısında göstərəcəkləri davranış hədislərdə necə bildirilir? 

Hədislərdə bildirildiyinə görə, İslam əxlaqının hz. Mehdi vəsiləsi ilə insanlar arasında hakim olmasından əvvəlki dövrdə hz. Mehdi və köməkçilərinə müxtəlif sıxıntılar üz verəcək, amma daha sonra, Allahın izni ilə, bu sıxıntılar aradan qalxacaq. 

Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində hz. Mehdi və onunla birlikdə olanların yaşadıqları çətinliklər, inkarçıların mənfi təbliğatları və təzyiqləri qarşısında heç vaxt qərarlı mövqelərindən dönmədikləri xəbər verilmişdir: 

Onlar Allah yolunda heç bir qınayanın qınamasından, dedi-qodusundan qorxmayan İslam əhalisidir. (Sünəni İbni Macə-10-259) 

6- Hədislərə görə hz. Mehdi fəaliyyətlərini əvvəlcə gizli, yoxsa aşkar həyata keçirəcək? 

Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində hz. Mehdinin insanlar tərəfindən tanınmadığı ilk zamanlarında fəaliyyətlərini gizli həyata keçirəcəyi bildirilmişdir: 

Gecələr ibadətlə məşğul olub, gündüzlər gizli olacaq... (Ukayli "Ən-Nəcmu's-sakıb fi Bəyanı Ənnə'l Mehdi min Əvladı Əli b. Əbi Talib Alə't-Təmam və'l kamal") 

Hz. Mehdinin ortaya çıxdığı dövr əxlaqi degenerasiyanın geniş miqyas aldığı, inkarçıların din əxlaqına və inananlara qarşı çox şiddətli düşmənçilik bəslədikləri, gizli və aşkar güclü fəaliyyət göstərdikləri çətin dövrdür. Belə bir dövrdə insanlardan gizli qalması və tanınmaması hz. Mehdinin inkarçıların hücumlarından qorunmasına səbəb olacaq. 

Bu, hz. Mehdinin inkarçı və müşrik sistemlərlə çox böyük fikri mübarizə apardığı, din əxlaqının yayılması üçün dünya miqyasında fəaliyyət göstərdiyi bir dövr olacaq. İnsanların çoxu tərəfindən tanınmaması fəaliyyətinin ilk illərində hz. Mehdi üçün asanlıq yaradacaq, İslam əxlaqının insanlar tərəfindən qəbul edilməsini sürətləndirəcək. (Doğrusunu Allah bilir.) 

7- Hz. Mehdinin təbliğ gücü hədislərdə necə təsvir edilmişdir? 

Hz. Mehdi quru bir ağacı əkəndə də ağac dərhal yaşıllaşıb, yarpaqlayacaqdır. (Əl-Qəvlu'l Müxtəsər Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Müntəzər, s. 43) 

O (Mehdi), quru qamışı quru bir yerə əkəcək, həmin an yaşıllaşıb, yarpaq verəcək. (Qiyamət Əlamətləri, s. 165) 

Mehdi bir yerə quru bir budaq əkər və budaq yapraqlayıb, yaşıllaşar. (Kitab-ül Bürhan Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Axırzaman, s. 67) 

Bu hədisin işarə etdiyi məna bir baxımdan belə ola bilər: 

Hz. Mehdinin quru ağaca bənzədilən bir insana təvəccöhü ilə və onu irşad etməsi ilə (doğru yolu göstərmə) əvvəllər quru ağac kimi ətrafına faydalı ola bilməyən bu insanın yaşıllaşmış və bar vermiş bir ağac kimi ətrafına, yəni dininə, insanlığa faydalı olacağına işarə edilmişdir. (Doğrusunu Allah bilir.) Aşağıdakı hədisdə də buna bənzər şəkildə əvvəllər cahil, simic və qorxaq olan bir insanın axırzamanın böyük mürşidinin irşad və tədrisi ilə (dərs verməsi ilə) inşaAllah bilikli, comərd və cəsur olacağına, belə ki, əvvəl quru və faydasız olan ağacın yaşıllaşıb, yarpaqlanması kimi şəxsiyyətini dəyişdirəcəyinə işarə edilmişdir. (Doğrusunu Allah bilir.) 

Əsrində cahil, simic və qorxaq olan adam dərhal alim, comərd və cəsur olacaq. (Qiyamət Əlamətləri, s. 186)

İmam Rəbbani Həzrətləri də əsərlərində ona verilən gücü eyni bənzətmə ilə ifadə edir: 
Allahu-Təala hidayət işində mənə böyük bir güc verdi. O qədər ki, quru bir ağaca təvəccöh etsəm (sevgi ilə yönəlsəm), o quru ağac dərhal tumurcuqlayar. (Məktubat-i Rəbbani, 1/18) 

8-Hz. Mehdi İslam əxlaqının dünyaya hakim olmasına necə səbəb olacaq? 

Allahın izni ilə, hz. Mehdi elmi fəaliyyətləri ilə İslam əxlaqını hakim edəcək. Hədislərdə bildirildiyinə görə, hz. Mehdinin dövründə heç kimin burnu qanamayacaq, heç kim zərər çəkməyəcək, hətta yatmış insan oyandırılmayacaq. Bu da hz. Mehdinin ideoloji mübarizə aparacağını göstərir. Hz. Mehdi din əxlaqına uyğun olmayan cərəyan və sistemləri fikrən susduracaq, elmi fəaliyyətlə İslam əxlaqını hakim edəcək. 

Zamanında nə kimsə yuxusundan oyandırılacaq, nə də kimsənin burnu qanayacaqdır. (Əl Qəvlu'l Müxtəsər Fi Əlamətil Mehdiyy-il Müntəzər, s. 42) 

Mehdi Peyğəmbərin yolu ilə gedəcək, yatmış insanı oyandırmayacaq, qan da tökməyəcək. (Qiyamət Əlamətləri, s. 163) 

Mehdi... olduqca sakit halda yeriyəcəkdir. (Qiyamət Əlamətləri, s. 173) 

9-Hz. Mehdinin mübarizəsi nə vaxta qədər davam edəcək? 

Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində hz. Mehdinin inkarçı fəlsəfələri fikrən tamamilə məhv edib, İslam əxlaqını bütün dünyaya hakim edəcəyi bildirilmişdir. 

Hz. Mehdi Quran əxlaqını bütün dünyaya hakim edənə qədər fikri mübarizəsinə davam edəcək. Bu, bir hədisdə belə xəbər verilir: 

İnsanlar haqqa qayıdana qədər mübarizəsinə davam edəcək. (Əl Qəvlu-l Müxtəsər Fi Əlamətil Mehdiyy-il Müntəzər, s. 23) 

10- Hədislərdə bildirildiyinə görə, insanlar Hz. Mehdiyə necə tabe olacaqlar? 

Peyğəmbərimizin (səv) hədislərində hz. Mehdinin dövründə arıların şana gəldiyi kimi insanların hz. Mehdiyə gəlib, sığınacaqları xəbər verilmişdir: 

Əbu Səid Hudri Rəsulullahdan rəvayət edir: 

Mehdinin davamçıları ona sığınarlar, bal arılarının ana arıya sığındığı kimi (onun yanında etibar və rahatlıq taparlar), o yer üzünü ədalət və dürüstlüklə dolduracaqdır. (Kitab-ül Bürhan Fi Əlamət-il Mehdiyy-il Axırzaman, s. 11) 
Hz. Mehdi ortaya çıxdıqda hz. Muhəmmədin (səv) bildirdiyi şəkil və surəti, mübarizəsi, köməkçiləri ilə bağlı bütün hədislərlə uyğunluq göstərəcək, beləliklə də, heç kimin ürəyində bu mövzuda kiçik bir şübhə və tərəddüd