Hazırda dünyada din adlandırılmayan, lakin din kimi mənimsənilmiş bir çox inanc formaları var. Biz bu bölmədə dünyaya hakim olan materializm və kommunizm kimi ideologiyaları və bunların dayağı olan darvinizm və digər dinsiz sistemləri “dinsizliyin dini” adlandırdıq. Çünki bu ideologiyalar inancları, davranışları və gündəlik həyata aid qanunları ilə dinsiz dinə çevrilmişdir. Hər birinin sanki ilahlaşdırdıqları liderləri, hər bir sözünü əzbər bildikləri və dəyişməyən həqiqət kimi qəbul etdikləri kitabları var. Çünki bunların yolu ilə gedənlər “dinsizliyin dini”ni hakim etmək üçün çox ciddi səy göstərirlər. Kitablar yazaraq, məqalələr yayımlayaraq və davamlı bu batil dinlərinin təbliğini edərək haqq dinə qarşı mübarizə aparırlar.

Dinsizliyin dinini müdafiə edənlərin qarşılarındakı ən böyük maneələrdən biri isə Allahın inanan qullarına rəhbər olaraq nazil etdiyi vəhyi, yəni Qurandır. Quranda bu batil dinlərlə aparılacaq mübarizə təsvir edilərək, bu şərəfli vəzifə iman gətirənlərə verilir.

Məhz burada Allahın vəhyinə tabe olan səmimi müsəlmanların üzərinə çox böyük məsuliyyət düşür. Bu vəzifəni üzərinə götürən, bunun üçün çox ciddi səy göstərən və əlindəki bütün imkanları bu yolda istifadə edən inanclı insanlara ehtiyac var.

20-ci və 21-ci əsrlərdə tarixdə ilk dəfə dinsizliyin dini bu qədər yayılmış və bu dinin nümayəndələri Allahın Quranda bildirdiyi kimi “... batil dəlilləri ilə haqqı aradan qaldırmaq üçün...” (Kəhf surəsi, 56) mübarizə aparmağa başlamışlar. Buna görə də bu dövrdə Quranda təsvir edilən bu şərəfli mübarizəyə qoşulmaq, dinsizliyin dininin bütün dayaq nöqtələrini ideoloji olaraq çökdürmək çox əhəmiyyətlidir. Allah bu şərəfli vəzifəni üzərinə götürən qullarına müjdə vermişdir. Quranda “Xeyr, Biz haqqı batilin üstünə atarıq və o da onun işini bitirər. Bir anda batilin yox olub getdiyini görərsiniz. Allaha aid etdiyiniz sifətlərə görə vay halınıza!” (Ənbiya surəsi, 18) ayəsi ilə bildirildiyi kimi, batil mütləq yox olacaq.

İnsanların dünyada və axirətdə qurtulması üçün dinsizlik yer üzündən tamamilə aradan qalxmalıdır. Başlanğıcda da qeyd etdiyimiz kimi, dinsizliyin yer üzündən silinərək, yerinə Quran əxlaqının yayılması da bütün inanclı insanların məsuliyyətidir. “Mən dindaram, digər insanlar öz başlarının çarəsinə baxsınlar” demək səmimi müsəlmanın vicdanına sığmaz. Aşağıdaki ayə bu vəzifəni İlahi tapşırıq olaraq bütün müsəlmanlara vermişdir. Allah hər mömini yaxınlarını və bütün insanları cəhənnəm əzabından qorumaqla məsul etmişdir:

Ey iman gətirənlər! Özünüzü və ailənizi yanacağı insanlar və daşlar olan oddan qoruyun! Onun başı üstündə Allahın onlara verdiyi əmrlərə heç vaxt asi olmayan, özlərinə buyurulanları yerinə yetirən amansız və güclü mələklər vardır. (Təhrim surəsi, 6)

Bəziləri isə “mən dinsizliklə necə mübarizə apara bilərəm ki?” deyə düşünə bilər. Bu, insanların başını qatmaq, Quran əxlaqının yaşanmasına mane olmaq və dinsizliyin dininin yayılmasına imkan yaratmaq üçün şeytanın verdiyi vəsvəsədir. Dinsizliklə mübarizə dedikdə, dinsiz ideologiyaların və fikir sistemlərinin elmi və məntiqli dəlillərlə əsassızlığının sübut edilməsi, ideoloji olaraq bunların çökdürülməsi nəzərdə tutulur. Çünki fikrən çökmüş və elmi əsası qalmayan ideologiyanın arxası ilə heç kim getməz.

Qısası, bu ideoloji mübarizədə hər insanın mütləq edə biləcəyi bir şey var. Heç nəyə imkanı olmayanlar isə bu böyük mübarizədə yer alan, həyatını buna həsr edən insanlara yardım və dəstək ola bilərlər. Məsələn, dinsizliklə mübarizə məqsədi ilə yazılan kitabların və ya məqalələrin daha böyük kütlə tərəfindən oxunmasını təmin etmək, bu kitablarda yazılanları çox yaxşı öyrənərək bunları hər kəsə izah etmək, dinsizliklə mübarizə aparan, onun fikrini çökdürən məlumatları müxtəlif yollarla dünyaya yaymaq kimi xidmətlər dinsizliklə mübarizənin vacib hissəsidir.

Unudulmamalıdır ki, Bədiüzzaman da “küfrə razılıq küfr olduğu kimi, zəlalətə, fisqə, zülmə razılıq da fisqdir, zülümdür, zəlalətdir” deyə bildirmişdir. Buna görə də bitərəf qalanlar, imkanı olduğu halda, dinsizliyə qarşı mübarizə aparmayanlar və ya mübarizə aparanlara dəstək olmaq əvəzinə onlara çətinlik yaradanlar, bilərək və ya bilməyərək dinsizliyə dəstək olur və onların işlərini asanlaşdırırlar.

Səmimi mömin bu cür əhəmiyyətli mövzularda heç vaxt bitərəf qalmaz. Quranın əmr etdiyi məsələlərdə hər zaman çox həssas, qətiyyətli və cürətli olar. Bu gün yer üzündə zülm görən, aciz, ac, təhlükəli vəziyyətdə yaşayan və biçarə qalan hər bir insanın məsuliyyətini vicdani olaraq öz üzərində hiss edər. Məsələn, hazırda Kəşmirdə, Şərqi Türkistanda və Fələstində milyonlarla müsəlman sırf dinlərinə görə zülm görür. Ötən illərdə Kosovo və Bosniyada yüz minlərlə insan müxtəlif işgəncələrə məruz qalmış, yurd-yuvalarından didərgin düşmüş və dünyanın gözü qarşısında qətlə yetirilmişdi. Yalnızca müsəlman ölkələrində deyil, dünyanın bir çox yerində yaşayan insanlar dinsiz qruplar və ya dinsiz fikir sistemlərinə görə zülm görür. (Ətraflı məlumat üçün baxın: Həll Yolu Quran Əxlaqı, Harun Yəhya) Vicdanlı insan bunların heç birini gözü bağlı izləməz. Məhz buna görə də bütün müsəlmanlar insanlar üzərindəki dinsizliyin zülmünü aradan qaldırmaq üçün bütün gücləri ilə mübarizə aparmalıdırlar. Bunun ən ağıllı və ən təsirli yolu isə əvvəldə də bəhs etdiyimiz kimi, ideoloji mübarizədir.

Bu bölmədə bu vacib vəzifəni öz üzərinə götürən insanların əsas diqqət edəcəkləri mövzular qeyd ediləcək və Quran ayələrinə əsasən bu mübarizənin necə aparılacağı izah ediləcək.

Dinsizliyin bütlərini yıxmaq

Dinsizliyin dini ilə mübarizənin ən yaxşı yolu Quranda nümunə olaraq göstərilən hz. İbrahimin üsuludur. Əvvəlki bölmələrdə də izah etdiyimiz kimi, hz. İbrahimin dövründə yaşayan insanlar öz əlləri ilə düzəltdikləri bütlərə sitayiş edir və hər mövzuda bu saxta ilahlarından yardım diləyirdilər. (Məlumdur ki, bu, eyni zamanda tarix boyunca bir çox inkar edən qövm tərəfindən də tətbiq edilmişdir) Hz. İbrahim isə qarşısında əyildikləri bütlərin heç nəyə gücü çatmayan, taxtadan hazırlanmış cansız varlıqlar olduğunu bildirmiş və bu insanların məntiq və mühakimə qabiliyyətlərinin pozulduğunu dəlilləri ilə göz önünə sərmişdir.

Qeyd etdiyimiz kimi, hz. İbrahimin dövründə yaşayan insanlarla hazırki “bütə sitayiş edənlər” arasında elə də fərq yoxdur. O dövrdəki insanlar necə taxta heykəlləri ilah olaraq qəbul edirdilərsə, hazırki dinsizlər də cansız atomları, şüursuz təbiəti və təsadüfləri ilah olaraq qəbul edirlər. Şüursuz atomların bir yerə gələrək qüsursuz və möhtəşəm sistemi əmələ gətirdiyinə inanırlar.

Qövmünü bu batil inancdan xilas etmək və onları oyandırmaq üçün hz. İbrahimin seçdiyi üsul isə Quranda belə xəbər verilir:

Bir zaman o öz atasına və tayfasına: “Bu nə heykəllərdir ki, siz onlara sitayiş edirsiniz?” – demişdi. Onlar: “Biz atalarımızı onlara ibadət edən görmüşük!” – demişdilər. İbrahim demişdi: “Doğrusu, siz də, atalarınız da, açıq-aydın bir azğınlıq içindəsiniz”. (Ənbiya surəsi, 52-54)
“Allaha and olsun ki, siz geriyə dönüb getdikdən sonra bütlərinizə bir kələk gələcəyəm!” Nəhayət İbrahim bütləri sındırıb qırıq-qırıq edərək yalnız onların ən irisini saxladı ki, bəlkə, ona müraciət edələr. (Ənbiya surəsi, 57-58)

Ayələrdə bildirildiyi kimi, hz. İbrahim atasının və qövmünün həqiqətləri görməyəcək qədər kor olduğunu gördükdə, onların sitayiş etdiyi bütlərə qarşı hiylə qurmağı qərara aldı. Qövmü yanından uzaqlaşan kimi, sitayiş etdikləri cansız bütləri qıraraq, onların düşünmədikləri həqiqəti dəlilləri ilə sübut etdi: cansız bütlərin aciz olduqları və heç bir şey yarada bilmədikləri həqiqətini...

Bütpərəstlər geri qayıdıb hz. İbrahimə nə üçün bütləri qırdığını soruşduqda, aldıqları cavab düşdükləri vəziyyəti göz önünə sərdi:

Onlar dedilər: “Məbudlarımızı sənmi bu kökə saldın, ey İbrahim?” İbrahim dedi: “Xeyr, bunu onların bu böyüyü etmiş olar. Əgər danışa bilirlərsə, özlərindən soruşun”. Onlar öz-özlərinə müraciətlə: “Həqiqətən də, siz zalımlarsınız” – dedilər. Sonra yenə öz bildikləri batil əqidələrinə qayıdıb dedilər: “Axı sən bilirsən ki, bunlar danışmırlar”. (Ənbiya surəsi, 62-65)

Bu insanların “axı sən bilirsən ki, bunlar danışmırlar” deyərək, həqiqətin fərqinə vardıqlarını bildirmələri çox vacib məqamdır. Əslində hamısı bütlərin danışa bilmədiyinin şüurundadır. Çox yaxşı bilirlər ki, bütlərin nə bir şeyə gücü çatır, nə cansız varlığa həyat verə bilir, nə də kainatdakı qüsursuz nizamı yarada bilirlər. Lakin atalarından qalan dinsizlik mirasını davam etdirmək və Allahın varlığını inkar etmək üçün bu cansız varlıqları ilah qəbul etmişlər.

Hazırda təkamülçülər və materialistlər də tamamilə bu düşüncəyə sahibdirlər. Hər hansı təkamülçü səmimi düşünsə, canlı aləmin çox qarışıq və qüsursuz olduğunu, buna görə də təsadüflərlə yarana bilməyəcəyini başa düşər. Həmçinin bu elm xadimləri təsdiq edəcəklər ki, kainatın bir başlanğıcı olmalı, yəni əzəli və əbədi olmamalıdır. Lakin həmin insanlar bunu etiraf etmələrinə baxmayaraq, çox fanatik mövqe nümayiş etdirirlər. Hz. İbrahimin dövründə yaşayan bütpərəstlər kimi, öz saxta ilahlarını buraxıb Allaha inanmalarının mümkün olmadığını söyləyirlər. Təkamülçülərin və materialistlərin təsvir etdiyimiz atalarının dininə nə qədər kor-koranə bağlı olduqlarını başa düşmək üçün hazırki təkamülçülərdən bir neçəsinin etirafını görmək kifayətdir.

Məsələn, Harvard Universitetindən təkamülçü və materialist genetik Riçard Levontin özünün və digər materialistlərin önmühakiməli və fanatik mövqelərini belə ifadə edir:

Bizim materializmə olan inancımız var, bu, “a priori” (əvvəlcədən qəbul edilən, doğru hesab edilən) inancdır. Dünyaya materialist izahlar verməyə bizi məcbur edən şey elmin üsul və qanunları deyil. Əksinə, materializmə olan “a priori” bağlılığımıza görə dünyaya materialist izahlar verən tədqiqat üsullarını və fikirləri çatdırırıq. Materializmin mütləq doğru olduğuna görə də İlahi izahların səhnəyə girməsinə icazə verə bilmərik.

Məşhur ingilis zooloq və təkamülçü D.M.S. Vatson isə təkamülçülərin əllərində bu nəzəriyyəni təsdiqləyən heç bir dəlilin olmamasına baxmayaraq, nə üçün hələ də onu müdafiə etdiklərini belə izah edir:

“Təkamül nəzəriyyəsinin qəbul edilməsinin səbəbi onu sübut edən kifayət qədər dəlilin olması deyil, yalnızca digər alternativin, yəni fövqəltəbii yaradılışın tamamilə qəbul edilməzliyidir”.

Məşhur ingilis elm xadimi Çandra Vikramasinq də Allahın inkar edilməsi üçün insanların beyinlərinin necə yuyulduğunu belə izah etmişdir:

“Bir elm xadimi olaraq təhsil aldığım dövrdə elmin hər hansı şüurlu yaradılış anlayışı ilə uyğunlaşmayacağı ilə bağlı çox güclü beyin yuyulmasına məruz qaldım. Bu anlayışa şiddətlə qarşı olmaq lazım idi... Lakin indi Tanrıya inandıran izaha qarşı önə sürəcək heç bir iddia tapa bilmirəm...”

Yuxarıda nümunə göstərilən təkamülçü elm xadimlərinin öz sözləri ilə məlum olur ki, onlar doğru olmadığını bildikləri halda, yalnızca Allahı inkar etmək üçün təkamül nəzəriyyəsinə və materializmə inanırlar. Bu insanlar isə dövrümüzün tanınmış materialist təkamülçülərindən yalnızca bir neçəsidir.

Hz. İbrahimin öz qövmünə verdiyi cavab bu insanlara da verilməlidir. Hz. İbrahim öz qövmünü sarsıdaraq doğru olana dəvət etmişdir. Ayələrdə hz. İbrahimin sözləri belə qeyd edilir:

İbrahim dedi: “Elə isə Allahı qoyub sizə heç bir fayda və zərər verə bilməyən bütlərəmi tapınırsınız? Tfu sizə də, Allahdan başqa tapındıqlarınıza da! Doğurdandamı, siz dərk etmirsiniz?” (Ənbiya surəsi, 66-67)

Hz. İbrahim kimi, dövrümüzdəki inanclı insanlar da dinsizliyin ilah etdiyi maddə bütünü qıraraq dinsizliyi yox etməlidirlər.
Bu üçün isə aşağıdakı üsulları qeyd edə bilərik:

Dinsiz cərəyanların ideologiyalarını və müdafiə etdikləri fikirləri çox yaxşı tanımaq

Hər bir insan mənəvi dəyərləri məhv edən dinsiz cərəyanları çox yaxşı tanımalı, onların ideologiyalarını, hansı mövzuda hansı fikri müdafiə etdiklərini yaxşı bilməlidir. Çünki yalnızca bu yolla həmin cərəyanların məntiqsizliyi, azğınlığı, dövlətə və millətə zərər verən düşüncələri, elmə və ağıla zidd olan tərəfləri ifşa edilə bilər. Bunun nəticəsində də bu dinsiz ideologiyaların nə qədər zəif dayaqları olduğu və ziddiyyətləri aydın olar. Həmçinin bu ideologiyaları yaxından tanıyan vicdanlı insanlar, bunların dövlətə və millətə verə biləcəkləri zərərləri öncədən təxmin edə bilər və lazımi tədbirlərin alınması üçün dövlətə dəstək və yardımçı ola bilər.

Materializmin və təkamül nəzəriyyəsinin əsassızlığının elmi dəlilləri ilə aşkara çıxarılması

Dövrümüzdə dinsizliyin ən təhlükəli və ən geniş yayılmış növü materializmdir. Materializmi digər dinsiz fikirlərdən fərqli edən və daha təsirli olmasına səbəb olan amil isə “elmi don” geyindirilərək təqdim edilməsidir. Buna görə də bütpərəstliyi ibtidai inanc adlandırır, lakin bütpərəstlikdən fərqi olmamasına baxmayaraq, materializm və təkamül nəzəriyyəsi saxta “elmi hörmət” əldə etmişdir. Qısası, materializm və təkamül nəzəriyyəsinin əslində elmlə və məntiqlə ziddiyyət təşkil edən fikirlər olduğunun ortaya çıxarılması və bunun insanlara izah edilməsi çox vacibdir.

Təkamül nəzəriyyəsinin iddialarını tək-tək ələ alaraq, bütün dəlillərinin saxta olduğu və ya bu dəlillərin insanlara təhrif edilərək təqdim edildiyi izah edilməlidir. Bunun üçün ən son kəşfləri və elm dünyasındakı yenilikləri anbaan izləməli, dünyanın hər tərəfində təkamül mövzusunda ortaya atılan iddialar təxirə salınmadan elmi olaraq cavablandırılmalı, hər mövzuda çoxlu sayda dəlil təqdim edilməlidir.

Bir məqamı da qeyd etmək lazımdır ki, əslində təkamül nəzəriyyəsinin dəlil olaraq irəli sürdüyü bir neçə mövzu var və bunlara da artıq cavab verilmişdir. Lakin təkamülçülər bunları davamlı elmi terminlərlə bəzəyərək, müxtəlif şəxslərin qələmləri və ya dilləri ilə “elmi don” geyindirərək təqdim etdikləri üçün yeni dəlillər irəli sürdüklərini zənn edirlər. Halbuki xalqın başa düşmədiyi ifadələrə, çoxlu latın sözlərinə və səhifələrlə yazdıqları mövzulara baxdıqda, heç bir elmi dəlil təqdim etmədikləri aydın olur.

Lakin hazırda insanların əksəriyyəti darvinizmin necə mənasız iddia olduğunu görə bilmir və bu nəzəriyyəni elmi həqiqət zənn edirlər. Qısası, insanları məlumatlandırmaq və bu təhlükəyə qarşı xəbərdar etmək də çox vacibdir. Təqdir ediləcəyi kimi, bu xidmət ciddi səy tələb edir. Hər kəs əlindən gələni etməli, bu tarixi məsuliyyətin ağırlığını maksimum dərəcədə öz üzərinə götürməlidir.

Quranda bildirilən həqiqi dinin izah edilməsi

Materialistlər insanlara öz ideologiyalarını təlqin edərkən, dinə qarşı aqressiv üslubdan istifadə edirlər. Lakin bu zaman onlar ya təhrif edilmiş qədim dinlərdən, ya da İslam adı altında yaşanılan, amma müxtəlif xürafələr əlavə edildiyi üçün dindən tamamilə uzaqlaşmış bəzi anlayışlardan istifadə edirlər.

Halbuki həqiqi İslam dini bu insanların hədəf aldıqları mühafizəkar din anlayışından tamamilə fərqlidir. Buna görə də insanlara xurafələrlə dolu dinə qarşı Quranda bildirilən həqiqi din əxlaqı çox dərin və geniş şəkildə izah edilməlidir. Quran özündə heç bir ziddiyyət ehtiva etməyən və Allah Qatından nazil edilmiş kitabdır. Bu həqiqətin, dəlilləri ilə birgə göz önünə sərilməsi və Quran ayələrinin və orada izah edilən hadisələrin insanlara çatdırılması çox vacibdir. Bədiüzzaman Səid Nursi də “materialist və naturalist (maddiyyun ve tabiiyyun) fəlsəfələr”lə mübarizədə ən təsirli üsulun Quranın gerçəyini izah etmək olduğunu bildirmişdir:

“... Beşinci olaraq: İndiki dövrdə ən böyük təhlükə olan dinsizliyə, anarxistliyə, maddəçiliyə qarşı yalnız bir çarə var: O da Quranın həqiqətlərinə sarılmaq. Yoxsa nəhəng Çini qısa müddətdə kommunizmə çevirən bəla siyasi və ya maddi qüvvə ilə susmaz. Onu yalnızca Quran həqiqətləri susdura bilər”.

Gördüyünüz kimi, dinsizliyin gətirəcəyi təhlükələrə qarşı Bədiüzzamanın bildirdiyi həll yolu Quran əxlaqının yaşanması və yaşadılmasıdır. Həmçinin dinsizliyin səbəb olduğu anarxiya və dövlətə qarşı düşmənçiliyin necə məğlub ediləcəyi ilə bağlı Bədiüzzamanın bəzi sözləri belədir:

“Güclü iman istəyən və dinsiz anarxistliyə qarşı qırılmayan qılınc axtaranlar Böyük əlamətə (Qurana) müraciət etsinlər”. (Şualar, 599)

“Çünki masonluq, kommunistlik və dinsizlik birbaşa anarxiyaya aparır. Bu şiddətli vəziyyətə qarşı isə yalnızca Quran həqiqətləri ətrafında İttihad-i İslam dayana bilər...” (Beyanat ve Tenvirler, s. 21)

Allahın varlığının dəlillərinin izah edilməsi

Ağıllı və vicdanlı insan üçün Allahın varlığı açıq-aydındır. Allah insanlara yaratdığı hər varlıqda sonsuz elminin, ağlının və gücünün dəlillərini göstərir. Lakin bəzin insanlara illərlə Allahı inkar etmək təlqin edilir. Bəziləri isə şübhə içindədirlər. Bu insanların önmühakimələrini və fanatik üslublarını qırmaq üçün onlara Allahın varlıq dəlillərini göstərmək, hər bir varlığı tək-tək müşahidə edərək, bunların ən kiçik hissəsinin belə təsadüfən əmələ gələ bilməyəcəyini izah etmək lazımdır. Ham yazılı, həm də vizual üsullardan istifadə edərək çox geniş fəaliyyət görmək müsəlmanların üzərinə düşən böyük vəzifədir.

Açıq gerçəkləri görməyəcək qədər mənəvi cəhətdən çökmüş insanlar ancaq ciddi səylə düşdükləri qəflət yuxusundan oyandırıla bilər. Allahın varlığını və ətrafda gördüyü qüsursuz sistemlərin özbaşına, təsadüfən yarana bilməyəcəyini dərk edən insan üçün isə dinsizlik təhlükəsi aradan qalxır. Çünki Allaha iman gətirən insan Onun qarşısında məsul olduğunu və bundan sonrakı həyatını Onun rizası üçün yaşamalı olduğunu dərk edir.

Belə ki, Allah Quranın bir çox ayələrində insanları yaratdığı varlıqlar haqqında düşünməyə və bu varlıqlardan ibrət almağa dəvət edir:

Məgər onlar başları üstündəki göyə baxıb onu necə yaratdığımızı və necə bəzədiyimizi görmürlərmi? Orada heç bir yarıq da yoxdur. Biz yeri döşədik, orada möhkəm dağlar yerləşdirdik və gözoxşayan bitkilərin hər növündən yetişdirdik. Bunu, Allaha üz tutan hər bir qul üçün ibrət və öyüd-nəsihət olsun deyə belə etdik. Biz göydən bərəkətli su endirdik, onunla bağlar və biçilən taxıl dənələri bitirdik. Eləcə də meyvələri salxım-salxım asılmış hündür xurma ağacları bitirdik. Qullara ruzi olsun deyə belə etdik! Biz onunla ölü bir məmləkəti diriltdik. Dirilib qəbirdən çıxmaq da belədir. (Qaf surəsi, 10-11)

Məhz buna görə də “dinsizliyin dini” ilə mübarizədə ən təsirli yollardan biri də insanlara ətrafdakı iman həqiqətlərini, Allahın varlığının və ucalığının dəlillərini göstərməkdir. Allah Quranda “Və Rəbbinin nemətindən danış.” (Duha surəsi, 11) ayəsi ilə bu həqiqəti bildirir. Müsəlmanlar da Allahın insanlar üçün yaratdığı bütün nemətləri, yaşadıqları dövrün ən müasir üsullarından istifadə edərək, insanlara izah etməlidirlər.

Quran əxlaqı yaşandıqda həyatın necə olacağını izah etmək

Allah Quranda insanlara gözəl əxlaqı, ədaləti, sevgini, şəfqət və mərhəməti, fədakarlığı, səbri, digər insanların mənfəətini öz mənfəətindən üstün tutmağı, dövlətə hörmət, sevgi və itaəti, sülh və təhlükəsizliyi təmin etməyi, insanların arasını düzəltməyi, kasıb və məzlumları qorumağı, çalışqanlığı və Allah rizası üçün cəhd etməyi əmr edir. Bu xüsusiyyətlərə sahib olan xalq isə rifah içində və xoşbəxt yaşayacaq.

Əksər insanlar Quranda bildirilən din əxlaqını tanımadıqlarına görə, onlara bu əxlaqın təqdim etdiyi gözəlliklər izah edilməli, əsl din əxlaqını yaşamağın çox asan və insanın yaradılışına ən uyğun həyat tərzi olduğu göstərilməlidir. Beləcə insanlar bütün dünyada baş verən problemlərin həllinin Quranda olduğunu başa düşəcəklər. Allah bir ayədə Quranın nazil edilmə məqsədini belə bildirir:

... Biz Kitabı sənə hər şey üçün bir izah, müsəlmanlara da doğru yol göstəricisi, mərhəmət və müjdə olaraq nazil etdik. (Nəhl surəsi, 89)

Vicdanlı insanların birləşməsi

Dinsizliklə mübarizədə müsəlmanların səy göstərmələri, bütün imkanlarını birləşdirərək birlikdə dövləti və milləti bu təhlükədən qorumaları çox vacibdir. Hər bir insan fikri mübarizədə nə qədər çox cəhd edərsə, dinsizliyin yer üzündən silinməsi və beləcə “yer üzündə fitnənin qalmaması” da o qədər sürətli olacaq.

Birlik (təsanüd) imanlı insanlara həm maddi, həm də mənəvi qazanc gətirəcək. Allah bir çox ayələrdə möminlərə birlikdə hərəkət etmələrini və aralarında ixtilaf yaratmamağı əmr edir:

Allaha və Onun Elçisinə itaət edin, bir-birinizlə mübahisə etməyin, yoxsa ruhdan düşər və zəifləyərsiniz. Səbir edin, çünki Allah səbir edənlərlədir. (Ənfal surəsi, 46)

Allah digər ayədə də möminlərə bildirir ki, əgər mübahisə etsələr, yer üzündə fitnə-fəsad baş verər:

Kafirlər də bir-birinə dostdurlar. Əgər siz bunu etməsəniz (bir-birinizə yardımçı olmasanız), yer üzündə fitnə və böyük bir fəsad baş verər. (Ənfal surəsi, 73)

Ayədən də aydın olduğu kimi, Allahın dinini inkar edən, cəmiyyətləri məhv edən zülmkar insanlara qarşı mübarizə imkanı varkən, müsəlmanların bir-biriləri ilə mübahisə etmələrinin, xeyirli fəaliyyətlərə mane olmalarının Allah Qatında çox böyük məsuliyyəti var.

Möminlər bir-birlərinə yardım etmələri ilə yanaşı, bir-birilərini cəhd etməyə təşviq etməli və gözəl işlər görənləri də təqdir etməlidirlər. Bədiüzzaman da bir çox yazılarında imanlı insanların qardaşlıq hissi ilə bir-birlərinə dəstək olmalarını bildirmişdir. Səid Nursinin bu sözlərindən biri belədir:

“Ey iman əhli! Zillət içində əsarət altına girmək istəmirsinizsə, ağlınızı başınıza toplayın. İxtilafınızdan istifadə edən zalımlara qarşı “Möminlər, həqiqətən də qardaşdırlar...” (Hucurat surəsi, 10) müqəddəs sözünün içinə girin və qorunun. Yoxsa nə həyatınızı qoruya, nə də haqqınızı müdafiə edə bilərsiniz. Məlumdur ki, iki qəhrəman bir-biri ilə savaşarkən, bir uşaq ikisini də döyə bilər. Bir tərəzidə iki dağ çəkilərsə, bir kiçik daş tarazlıqlarını pozub, onlarla oynaya bilər. Birini yuxarı, digərini aşağı endirər”.
“Ey iman əhli! Hərisliyinizə və düşməncə davrandığınıza görə gücünüz heç olur. Az güclə əzilə bilərsiniz. Sosial həyatla əlaqəniz varsa, “bir mömin digər mömin üçün möhkəm binanın bir-birinə güc verən daşları kimidir” uca prinsipini, həyat prinsipi edin. Dünya səfilliyindən və axirət sıxıntısından xilas olun”.

Bədiüzzaman Səid Nursinin dinsizliklə mübarizədə göstərdiyi yol

Bədiüzzaman Səid Nursi Risale-i Nurun bir çox yerində dinsizliklə mübarizə mövzusunda inanclı insanlara yol göstərmişdir. Bir sözündə isə yuxarıda qeyd etdiyimiz mövzularla bağlı belə demişdir:

“...Bizim düşmənimiz cəhalət, zərurət və ixtilafdır. Bu üç düşmənə qarşı sənət, bacarıq və ittifaq silahı ilə mübarizə aparacağıq...”
Səid Nursinin bu sözləri insanların dinsizliyə qarşı mübarizəsinin necə olacağını anlamaq üçün çox vacibdir. Bədiüzzaman yuxarıdakı sözündə üç düşmənə diqqət çəkir: cəhalət, zərurət və ixtilaf...

Birinci təhlükəyə, yəni cəhalətə qarşı xalq maarifləndirilməlidir. Yaşadığımız dövrdə əksər insanlar dindardır, Allaha və dinə inanır. Lakin yenə də əksəriyyəti dinin və mənəvi dəyərlərin qarşısındakı təhlükələrin fərqində deyil. Məsələn, “həm dindaram, həm də təkamülə inanıram” deyən, lakin təkamül nəzəriyyəsinin içində olanlardan və hədəflərindən xəbəri olmayanlar var. Yaxud da reinkarnasiya kimi batil inanclara inanan və bunu İslama uyğun olduğunu zənn edən insanlar var. Buna görə də cəhalət, yəni məlumat əskikliyi sürətlə aradan götürülməlidir.

Bədiüzzamanın qeyd etdiyi ikinci təhlükə isə zərurət, yəni yoxsulluqdur. Hal-hazırda dünyadakı müsəlman ölkələrinin əksəriyyətində aclıq və yoxsulluq ən vacib problemlərdəndir. Hər ölkəyə görə yoxsulluğun səbəbləri dəyişir. Bəzi ölkələrdə iqtisadi səhvlər, hakimiyyətdəki yanlış idarə forması, bəzi ölkələrdə isə müharibələr, diktator idarəçilik üsulu və ya daxili qarşıdurmalar insanların yoxsullaşmasına səbəb olur. Qaçqın düşərgələrində çətin şəraitdə yaşayan, evlərini tərk etməyə məcbur olan, ağır şəraitdə işləməyə məcbur edilən, təhsil almağa imkanı olmayan insanların yardıma ehtiyacları var. Məhz bu insanları Quran əxlaqı, Allahın yaratma dəlilləri, materialist və darvinist nəzəriyyələrin dünyadakı dağıdıcı təsirləri haqqında məlumatlandırmaq bütün müsəlmanların üzərinə düşən çox vacib vəzifədir. Lakin əvvəlcə bu insanlar sağlam həyat şəraiti ilə təmin edilməlidir. Bediüzzamanın diqqət yetirdiyi bu zərurət təhlükəsi mütləq aradan qaldırılmalı, müsəlmanlar üçün dinlərini rahat yaşayacaqları mühit yaradılmalıdır. Bunun üçün Allaha iman gətirən hər bir müsəlman əlindən gələn hər şeyi etməlidir. Allah “Nisa” surəsində iman gətirənlərə bu məsuliyyətlərini belə bildirir:

Sizə nə olub ki, Allah yolunda və: “Ey Rəbbimiz! Bizi əhalisi zalım olan bu şəhərdən çıxart, bizə Öz tərəfindən bir himayəçi təyin et, bizə Öz tərəfindən bir yardımçı təyin et!” – deyən zəif kişilər, qadınlar və uşaqlar uğrunda vuruşmursunuz? (Nisa surəsi, 75)

Səid Nursinin diqqət yetirdiyi sonuncu ixtilaf təhlükəsi də bu gün mövcuddur. Hazırda insanlar arasında bir çox məsələlərdə ixtilaflar var. Çox vaxt ortaq məxrəcə gəlinmir və bir çox məsələlər mübahisə və qarşıdurmalara çevrilir. Halbuki ağlın və vicdanın yolu birdir. Buna görə də ixtilafın səbəb olacağı qarışıqlıq və xaos təhlükəsinə qarşı, həqiqətlər açıq şəkildə və elmi dəlilləri ilə ortaya qoyulmalıdır. Canlıların mənşəyi mövzusunda da eyni üsuldan istifadə edilməli, həqiqətlər bütün detalları ilə izah edilməlidir. Bu yolla həm xalq, həm də şübhə içində olan bir çox materialist və təkamülçülər də vicdanlarını dinləyərək həqiqətə və doğru yola yönələ bilərlər.

Bədiüzzaman bu üç təhlükəyə qarşı tədbir alarkən, diqqət ediləcək mövzuları da sözlərində qeyd etmişdir. Bunlardan birincisi sənətdir. Dinsizliyin dini ilə insanların aparacaqları mübarizədə sənət çox əhəmiyyətli yer tutur. Burada sənət ifadəsi ilə bir çox məsələlər nəzərdə tutulmuşdur. Ən vacib olanlardan biri ətrafımızdakı Allahın sənətini bütün gözəlliyi ilə izah etməkdir. Həmçinin bütün yazılı əsərlərdə istifadə edilən şəkillərlə, aydın və sadə dillə, keyfiyyətli nəşrlərlə dindar insanların üstün sənət anlayışlarını göstərmək lazımdır. Bununla yanaşı, şifahi dildəki hikmət də sənətin bir növüdür. Qarşı tərəfdə təsir oyatmaq üçün seçilən sözlər, istifadə olunan nümunələr, parlaq izah forması və təsiredicilik çox vacibdir. Təkamülçülər saxta elmi mövzularda çox qarışıq izah formasından istifadə edirlər. Lakin sadə ifadələr insanların həqiqətləri rahat başa düşməsini təmin edəcək.

Bədiüzzamanın diqqət çəkdiyi bacarıqlı izah forması Allaha səmimi qəlbdən iman gətirən insanlara xas olan xüsusiyyətdir. Bu səmimiyyət və dürüstlük onların izahlarında öz əksini tapır. Həmçinin izah edilən mövzuların vacibliyinə görə seçilməsi və bu mövzuların xalqa çatdırılma yollarını və formasını müəyyən etmək vicdanlı insanların sahib olduğu bacarıqdır.

Bədiüzzaman Səid Nursinin sonda qeyd etdiyi ittifaq isə millətimizin rifahını və təhlükəsizliyini istəyən hər kəsin yerinə yetirməli olduğu vəzifədir. İnanclı insanların Allahın varlığını inkar edən və mənəvi dəyərlərə qarşı mübarizə aparan insanlara qarşı bir-birilərinə dəstək olmaları çox vacibdir. Bu birliyi pozmaq üçün edilən hər cür cəhd də təsirin azalmasına səbəb olacaq. Əgər bir müsəlman “onsuz da darvinizm bitmişdir” və ya “darvinizmi çökdürməyə nə ehtiyac var” deyərək bu yöndə aparılan fikri mübarizəyə mənfi təsir göstərməyə çalışırsa, əslində fərqinə varmadan bu mübarizənin içində ixtilaf yaradır. Halbuki səmimi insanlar, dövlətimizin və millətimizin rifahını düşünənlər darvinizmin və kommunizmin son zərrəsi də yox olana qədər fikri mübarizəyə davam etməlidirlər. Çünki darvinizm hələ tam bitməmişdir. Təkamülçülər böyük təlaş içində son çırpınışlarını edirlər, lakin hələ görüləcək çox iş var. Buna görə də bu təhlükənin bir daha baş qaldırmayacaq şəkildə yox edilməsi və bütün bəşəriyyətin qanına girən bu zəhərin axıdılması çox vacib və çox təcilidir. Dünyada terror, anarxiya, din və dövlət düşmənçiliyi, zülm qalmadıqda, bu inancların yox olduğunu qəbul edəcəyik. Əgər bu gün məsum insanlar qətlə yetirilirsə, dövlətin şərəfli əsgərinə, polisinə terroristlər tərəfindən atəş açılırsa, dünyanın hər tərəfinə zülm hakimdirsə, bu, materializm və darvinizmin hələ sona çatmadığını və bu ideologiyanın tərəfdarlarının hələ də fəaliyyətlərini davam etdirdiklərini göstərir.

Bu vəziyyətdə də vicdanlı insanların üzərinə düşən vəzifə məlumdur. Allah Quranda “Fitnə aradan qalxana qədər və din tamamilə yalnız Allaha həsr edilənədək...” (Ənfal surəsi, 39) ayəsi ilə dinsizliyin dini ilə mübarizə aparmağı əmr etmişdir.