Müsəlmanların mübarizə aparmağına mane olan insanlar bir çox üsullara əl atırlar. Bu üsulları tətbiq etməklə müsəlmanların əzm və şövqlərini qıracaqlarını, onların güclərini zəiflədəcəyini düşünürlər. Bəzən hiyləgərcə, bəzən də açıq şəkildə bu üsullara əl atırlar. Allah “(Kafirlər) bacarsalar, sizi dininizdən döndərənə qədər sizinlə vuruşmaqdan əl çəkməyəcəklər” (Bəqərə surəsi, 217) ayəsi ilə bu əxlaqdakı insanların möminləri dinlərindən döndərmək üçün daima səy göstərəcəklərini bildirmişdir.

Bir azdan bu insanların tətbiq etdikləri üsulların bəzilərini nəzərdən keçirəcəyik. Ancaq bu üsulları araşdırarkən mühüm məsələni unutmamalıyıq. Bu insanlar gizli metodlardan istifadə etsələr də və ya açıq şəkildə səy göstərsələr də müsəlmanları passivləşdirməyi Allahın izni ilə bacara bilməyəcəklər. Hər şeyi yaradanın Allah olduğunu heç cür qavramayan bu insanlar Allah istəməsə özlərinin heç bir şeyə güclərinin çatmayacağını anlamırlar. Eyni zamanda, Allahın iman gətirənləri qoruduğundan, onlara mütləq müvəffəqiyyət nəsib edəcəyindən də qafildirlər. Üstəlik, əsl üzlərini heç kimin görmədiyini və gördükləri işlərinin ortaya çıxmayacağını zənn edərək aldanırlar. Allah möminlərə ürəklərində xəstəlik olanların bu xüsusiyyətlərini mütləq ortaya çıxaracağını bildirib:

Bu ona görədir ki, onlar Allahın qəzəbinə səbəb olan şeyə uydular və Onun razı qaldığı şeyə nifrət etdilər. Buna görə də (Allah) onların əməllərini boşa çıxartdı. Yoxsa qəlblərində xəstəlik olanlar elə hesab edirdilər ki, Allah onların kin-küdurətini üzə çıxarmayacaq?” (Muhəmməd surəsi, 28-29)

Boş işlərlə məşğul edərək müsəlmanların diqqətini dağıtmağı hədəf alırlar

Mömin üçün vaxt çox dəyərlidir və iman gətirən insan keçirdiyi hər anı Allah rizası üçün ən gözəl şəkildə dəyərləndirməyə çalışır. İman gətirənlərin həyatı boyu yerinə yetirməli olduğu bir çox məsuliyyət var. Mömin imanını gücləndirmək və dərinləşdirmək, əxlaqını gözəlləşdirmək, insanlara doğru din əxlaqını anlatmaq üçün səy göstərməli, dindən kənar ideologiyalarla fikri mübarizə aparmalı, ehtiyac içində olanlara yardım etməli, daima saleh əməllər etməlidir (xeyirli işlər görməlidir). Başqa sözlə, möminlər onları bu məsuliyyətlərdən yayındıran hər cür boş işlərdən uzaq durmalıdır. Rəbbimiz bir ayəsində iman gətirənlərin bu xüsusiyyətini “O kəslər ki, sözbazlıqdan qaçırlar” (Muminun surəsi, 3) şəklində bildirib. Bir başqa ayədə isə iman gətirənlərin boş şeylərlə qarşılaşdıqları zaman bunlardan üz çevirdikləri belə buyurulur:

Onlar lağlağı eşitdikləri zaman ondan üz çevirib: “Bizim əməllərimiz bizə, sizin əməlləriniz də sizə aiddir. Sizə salam olsun! Biz cahillərə qoşulmaq istəmirik!” – deyirlər”. (Qəsəs surəsi, 55)

Müsəlmanlara mane olmağa çalışanlar isə boş və faydasız işləri əsas alaraq möminləri məşğul etmək istəyirlər. Bu yolla iman gətirənlərin diqqətini dağıtdıqlarını, onları işlərindən ayırdıqlarını düşünürlər. İnsanları Allahdan uzaqlaşdıran, axirətdə hesab verəcəklərini unutduran və qəflətə aparan mövzuları seçib ön plana çıxardaraq möminləri bunlarla məşğul edəcəklərini düşünürlər. Bu insanların xüsusiyyətləri bir ayədə belə bildirilir:

İnsanlar arasında elələri də var ki, heç bir biliyi olmadan (başqalarını) Allah yolundan sapdırmaq və (Allahın ayələrini) lağa qoymaq üçün boş-boş sözləri satın alırlar. Məhz onları alçaldıcı bir əzab gözləyir”. (Loğman surəsi, 6)

Müsəlmanlara fayda verən mövzular yerinə, lazımsız mövzulara yönəlirlər. Ətrafındakı müsəlmanların imanının güclənməsinə vəsilə olacaq iman həqiqəti danışmaq əvəzinə, dünya həyatının keçici dəyərlərindən bəhs edən mövzulara üstünlük verirlər. Məsələn, son moda geyim tərzinin hansı olduğu, yeni çıxan avtomobil modelləri, hansı restoranın son zamanlarda daha məşhur olduğu, hansı istirahət məkanlarında daha çox əylənəcəkləri kimi mövzuları daima gündəmdə tuturlar. Bu mövzulara üstünlük vermələrinə səbəb isə belə insanların əsl müsəlman əxlaqını qazanmaq əvəzinə, cahiliyyə həyatına yiyələnmələridir. Əlbəttə, müsəlmanlar da bu mövzular haqqında söhbət edir, ictimai həyatda baş verən yeniliklərdən xəbərdar olurlar. Ancaq bütün bunların dünya həyatının keçici bəzəyi olduğunu da unutmurlar. Ən komfortlu avtomobili hazırlayanın, ən gözəl paltarı, ən gözəl tətil məkanlarını yaradanın Allah olduğunu bilir və əgər Rəbbimiz bu nemətlərdən onlara bəxş edərsə, bunun üçün Allaha şükür edirlər. Gördükləri bütün gözəlliklərin Rəbbimizin təzahürü olduğunu dərk edərək yalnız Allaha yönəlir və hər cür nemət üçün Allaha həmd edirlər.

Müsəlmanları passivləşdirmək istəyənlərin seçdikləri mövzulardan və bu mövzuları danışarkən istifadə etdikləri üslubdan hesab gününü düşünmədikləri anlaşılır. Onlar dünya həyatı sanki bitməyəcəkmiş kimi davranırlar. Beləcə, müsəlmanların da onlar kimi dünya həyatına meyil edəcəklərinə inanırlar. Halbuki bu insanların əl atdıqları üsulla istədiklərini əldə etmələri qeyri-mümkündür. Çünki yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, Rəbbimizin Quranda bildirdiyi əhəmiyyətli mömin xüsusiyyətlərindən biri boş işlərdən üz çevirməkdir. Səmimi olaraq iman gətirən insan vicdanının ilhamı ilə hansı işin boş və yararsız, hansı işin xeyirli və faydalı olduğunu dərhal anlayır və lazım olan tədbiri alır. Allah Quranda cənnət xüsusiyyətlərindən bəhs edərkən möminlərin orada boş və lazımsız heç bir söz eşitməyəcəklərini də xəbər vermişdir:

Onlar orada boş sözlər deyil, ancaq: “Salam!” eşidəcəklər. Orada səhər-axşam onların ruzisi olacaqdır”. (Məryəm surəsi, 62)

Dünya həyatında özlərini cənnət üçün hazırlayan bütün iman sahibləri də bu həqiqəti dərk edərək hərəkət edir və dünya həyatına aldanıb boş işlərlə məşğul olmurlar. Möminlərin şüurunda olduqları bir başqa həqiqət də Rəbbimizin insanları Allah yolundan döndərmək istəyənlərin bütün işlərini boşa çıxaracağıdır. Ayədə belə buyurulur:

Kafirlərin və (insanları) Allahın yolundan sapdıranların əməllərini (Allah) puça çıxarmışdır”. (Muhəmməd surəsi, 1)

Tədbir almalarına mane olaraq müsəlmanların müdafiəsiz qalmaları üçün çalışırlar

İman gətirənlərlə inkarçılar arasındakı fikri mübarizə tarixin hər dövründə davam etmişdir. Quranda peyğəmbərlərin və onlara beyət edən möminlərin din əxlaqını yaymaq üçün göstərdikləri əməyin qarşılığında inkar edənlərin böhtanlarına məruz qaldıqları, günahsız yerə həbs olunduqları, yurdlarından çıxarıldıqları və hətta öldürüldükləri xəbər verilir. Peyğəmbərimiz hz. Muhəmməd (səv) və səhabənin həyatı da bu böyük mübarizənin ən əhəmiyyətli nümunələrindən biridir. Məkkəli müşrikləri Bir və Tək olan Allaha iman gətirməyə dəvət edən Peyğəmbərimiz (səv) müşriklər tərəfindən ölümlə təhdid edilmiş, müşriklərin ağla sığmaz böhtanları ilə qarşılaşmış və bütün bu təzyiqlərin nəticəsində ətrafındakı möminlərlə birlikdə Mədinəyə hicrət etmişdi.

Peyğəmbərimiz (səv) dövründə yaşayan və möminlərə mane olmaq istəyənlər isə olduqca çətin şəraitdə bu cür davranış və üslubları ilə möminləri lazımi tədbirlər almaqdan uzaqlaşdırmağa çalışmışdılar. Peyğəmbərimizə (səv) və səhabəyə dəstək olmaq üçün heç bir hazırlıq görmədikləri kimi, möminləri qarşılaşdığı vəziyyətin hansı ölçüdə olduğu haqqında da səhv məlumatlandırmağa çalışmışdılar. Rəbbimizin “Əgər onlar (döyüşə) çıxmaq istəsəydilər, mütləq ona hazırlıq görərdilər...” (Tövbə surəsi, 46) ayəsi ilə buyurduğu kimi əsl məqsədləri mübarizədən qaçmaq olan bu insanlar heç bir hazırlıq görməyərək ətrafındakılara “hazırlıq görməyi tələb edən mühüm vəziyyətin olmadığı” mesajını vermək istəmişdilər. Beləcə, həm möminlərin mübarizə şövqünü qırmağı, həm də yaranan hər hansı bir vəziyyətdə möminləri müdafiəsiz qoymağı hədəf almışdılar.

Tədbirli davranmaq və hər şəraitə qarşı hazırlıqlı olmaq isə mömin xüsusiyyətlərindən biridir. İman gətirənlər həm öz sosial həyatlarında, həm də bütün müsəlmanları maraqlandıran mövzularda hər cür ehtimalı nəzərə alaraq hərəkət edir, ətraflı şəkildə düşünüb lazımi tədbirləri alırlar. Müsəlmanları passivləşdirməyə çalışanlar səhv məlumatlarla ya da özlərinin yanlış fikirlərini möminlərə qəbul etdirməyə çalışaraq iman gətirənlərin tədbir almalarının qarşısını almaq istəyirlər. Bu məqsədlə tətbiq etdikləri üsullardan biri də doğru din əxlaqını yaşamayan bəzi insanları möminlərə dost kimi göstərməyə çalışmaları və beləcə, möminlərin bu cür insanların səbəb olacağı vəziyyətlərə qarşı tədbir almalarına mane olmalarıdır.
 
Bəzi insanların yanlış inanclarına görə, bir insanın “inandım” deməsi onun mömin olaraq qəbul edilməsi üçün kifayətdir. Halbuki, bu çox səhv yanaşmadır. Şübhəsiz ki, bir insanın iman gətirdiyini bəyan etməsi olduqca əhəmiyyətli və dəyərlidir. Ancaq bu insanın sözünün doğru və etibarlı olması üçün bunu rəftar və davranışları ilə də dəstəkləməlidir. İman gətirdiyini deyən Bədəvilər üçün Rəbbimizin Quranda bildirdiyi, “... Siz (qəlbən) iman gətirmədiniz! Ancaq: “Biz müsəlman olduq!”- deyin. İman sizin qəlblərinizə hələ daxil olmamışdır...” (Hucurat surəsi, 14) ayəsində “iman gətirdik” deməklə imanın qəlbə yerləşmədiyinə işarə edilir. Allah, həmçinin, iman gətirənləri mütləq sınayacağını, “iman gətirdik” deməklə insanlardan əl çəkilməyəcəyini buyurur:

İnsanlar elə güman edirlər ki, təkcə: “İman gətirdik!” - demələri ilə onlardan əl çəkiləcək və onlar imtahan edilməyəcəklər?” (Ənkəbut surəsi, 2)

Səmimi iman gətirən insan halal və haramlara qarşı həssaslığı, Quranda bildirilən bütün hökmləri tam yerinə yetirməsi, qərarlılığı, səbri, təvəkkülü, sədaqəti, Allaha təslimiyyəti, qədərə imanı, şükrü, təvazökarlığı ilə imanının və dindarlığının dərinliyini ortaya qoyur. Passifizmi yaymağa çalışan insanlar hadisələri bambaşqa ölçülərdə dəyərləndirirlər. Bu ölçülərin başında onların mənfəətləri durur. Mənfəət qazandıracağını düşündüyü insanlar yuxarıda saydığımız mömin xüsusiyyətlərinin heç birini göstərməsələr belə, onları mömin olaraq qəbul edə bilirlər. Müsəlmanlara da bunu qəbul etdirməyə çalışırlar. Öz düşüncələrinə əsasən yaxşılıq və pislik ölçüləri var. Bu yanlış ölçülərinə görə, onlar gələcəklərini təmin edəcəyini umduğu bir insanı əxlaqına önəm vermədən “yaxşı insan” adlandıra bilirlər. Dünyəvi mənfəətlərinə mane olduğuna inandıqları bir insanı isə rahatlıqla “pis” adlandıra bilirlər. Bu səbəbdən, Allahın əmr və qadağalarına uymayan insanlarla dostluq qurmaqdan, onları qoruyub müdafiə etməkdən çəkinmirlər.

Məsələn, müsəlman olduğunu deyən, lakin qumar oynayan, ya da iman gətirdiyini deyən, lakin 5 vaxt namazlarına qarşı məsuliyyətlə yanaşmayan insanın səhv yolda olduğunu qəbul etmirlər. Namaz qılan, lakin haqsız qazanc əldə etməyə davam edən, oruc tutan, lakin ehtiyac içində olanlara kömək etməyib malı əlində saxlayan, yalan danışan insanın yanlış mövqedə olduğuna inanmır və tam tərsinə bu insanların səhvlərini müdafiə edirlər. Bir insan cahillik, məlumat əskikliyi, ya da vicdanından tam istifadə etmədiyinə görə Quran əxlaqını tam tətbiq etməyə bilər, ancaq özünə öyüd-nəsihət verildikdən, doğru olanlar izah edildikdən sonra bu rəftarından dərhal imtina etməlidir. Səmimi insan doğrunu görən kimi ona riayət edir və içində olduğu yanlış vəziyyəti dərhal tərk edir. Burada nəzərdə tutulan səhv mövqedə olan səmimi insanlar deyil. Passifizmi yaymağa çalışan insanların israrla müdafiə etdikləri, bildikləri halda, doğruya yönəlməyən, Allahın hökmlərini çox yaxşı anlasalar da, davranışlarında dəyişiklik etməyən və buna baxmayaraq “müsəlman olduğunu” iddia edən insanlardır.

Əslində belə insanlara cahil cəmiyyətdə tez-tez rast gəlinir. Bunlar dinin hökmlərini tam tətbiq etməsələr də, dini açıq şəkildə inkar da etmirlər. Bəzən namaz qılır, bəzən oruc tutur, onlardan soruşduqda “əsla pislik istəmədiklərini” deyirlər, Allahın bir çox əmrini yerinə yetirmədikdə isə heç bir narahatlıq yaşamırlar. Bəzən haram olan bir şeyi etməkdən də çəkinmir, yaxşı niyyətli olduqlarını iddia edərək Allahın onları bağışlayacağını söyləyirlər. Bəzən namazları qaçırmaq, çox vaxt səhər namazına qalxmamaq, arada qumar oynamaq, lazım gəldikdə faizdən istifadə etmək, sağlamlıq problemi kimi üzrlü səbəb olmasa da, bəzi günlərdə oruc tutmamaq bu insanlara görə elə də əhəmiyyət daşımır. Halbuki yanlış məntiqdən doğan bu fikirlər Quran əxlaqına tamamilə ziddir. Yenə də bu insanlar davranış tərzlərinin doğru olduğundan çox əmindirlər. Böyüklərindən belə gördüklərini, bu etdiklərinin ənənələrinə uyğun olduğunu söyləyirlər. Bu davranışları Quranda belə xəbər verilir:

Onlara: “Allahın nazil etdiyinə tabe olun!”– deyildikdə, onlar: “Xeyr, biz atalarımızın tutduğu yolu tutacağıq!”– deyirlər. Bəs ataları bir şey anlamayıb doğru yola yönəlməyiblərsə necə?” (Bəqərə surəsi, 170)

Bu insanların ən təhlükəli tərəflərindən biri isə ənənələrinə və batil anlayışlarına əsaslanaraq peyğəmbərlərin təbliğ etdiyi haqq dinə tabe olmağı rədd etmələridir. Atalarından belə gördüklərini önə sürərək çirkin həyasızlıqlarına davam edir və hətta bunu onlara Allahın əmr etdiyinə dair yalan söyləyirlər (Əraf surəsi 28). Peyğəmbərlərin və elçilərin dəvət etdiyi yola tabe olmur, israrla və çəkinmədən atalarının yolunun doğru olduğunu iddia edirlər (Əraf surəsi, 70). Vicdanları ilə peyğəmbərlərin təbliğ etdiklərinin doğru və haqq olduğunu bildikləri halda, bunu “ulu babalarından eşitmədiklərini” (Qəsəs surəsi, 36) deyərək əxlaqsızlıqlarına davam edirlər. Bu səbəbdən müsəlman olduqlarını söylədikləri halda, səmimi müsəlmanlara qarşı çıxır, Allahın Quranda əmr etdiyi əxlaqı özləri yaşamadıqları kimi, digər insanların da yaşamalarına mane olurlar. Bu insanlar “müsəlmanlara qarşı olan müsəlmanlar” olaraq adlandırıla bilər.

Passivliyi müdafiə edənlər də səmimi möminlərə qarşı müsəlman olduğunu deyən bu insanlarla əməkdaşlıq edirlər. Çünki eynilə bu insanlar kimi passivlik tərəfdarları da dini qəbul etmədiklərini açıq şəkildə demirlər, dini qismən tətbiq edərək özlərinə haqq qazandırmağa çalışırlar. Müsəlmanlara bu yanlış düşüncələrini təlqin etməyə və bu cəhdləri ilə onlara mane olmağa çalışırlar.

Daha əvvəl də etdiyimiz kimi, dindən kənar ideologiyalara qarşı həyata keçirilən fikri mübarizə möminlərin önəmli məsuliyyətlərindən biridir. Passifizmin tərəfdarlarına görə, din əxlaqından uzaq olan birisi belə dost kimi qəbul olunduğuna görə belə bir mübarizə şəraitinə də təbii olaraq ehtiyac qalmır. Halbuki Rəbbimiz Quranda müsəlman olduqlarını söylədikləri halda iman gətirməyən insanların əsl üzünü bizlərə xəbər verib. Onlar möminlərlə rastlaşdıqda: “Biz iman gətirdik!”– deyirlər, öz şeytanları (azmış dostları) ilə təklikdə qaldıqda isə: “Biz sizinləyik. Biz (möminlərə) ancaq istehza edirik!”– deyirlər. (Bəqərə surəsi, 14) deyən insanlardır. Belə ikiüzlü insanlara möminlərin əsla güvənməyəcəyi aydındır. Çünki bu insanlar mənfəətləri ilə zidd düşmədiyi müddətcə iman gətirənlərə dost görünərkən ən kiçik bir qarşıdurmada üz çevirir və hətta möminlər əleyhinə hiylələr qurmağa cəhd göstərirlər. Bu Peyğəmbərimiz (səv) dövründəki müşriklərin göstərdikləri əxlaqın bir bənzəridir. Məkkəli müşriklərin bir qismi Peyğəmbərimizlə (səv) müqavilə bağlamalarına baxmayaraq, hər fürsətdə müqavilə hökmlərini pozmağa çalışmış, möminlərə qarşı rəftarlarını açıqca biruzə vermişdilər. Rəbbimiz ayəsində belə bildirir:

Necə (ola bilər)?! Əgər onlar sizə qalib gəlsələr, nə qohumluq əlaqəsinə, nə də əhdə riayət etməzlər. Onların qəlbində nifrət olduğu halda, dildə sizi razı salmağa çalışarlar. Onların çoxu fasiqlərdir”. (Tövbə surəsi, 8)

Sözləri ilə möminləri razı salmağa çalışan ancaq qəlbən haqq dinə qarşı çıxan insanların əsl üzü “iş dözümlülük tələb etdiyi zaman” ortaya çıxır. Allah möminlərə “iş qətiyyət və dözümlülük tələb etdiyi zaman Allaha qarşı sədaqət göstərmələrini” (Muhəmməd surəsi, 21) əmr edib. Allahdan lazımi qədər qorxmayan, etdiklərinin axirətdə hesabını verəcəyini qavramayan bu insanlar özlərini belə anlarda bəlli edirlər. Bu səbəbdən, səmimi iman gətirənlər bu insanları olduqca rahat şəkildə müəyyən edirlər. Dində passiv davrananlar özlərinə bir çox yöndən bənzəyən bu insanların əslində səmimi olduqlarını, dini əskik bildikləri üçün tam yaşamadıqlarını deyərək onları müdafiə etsələr də möminlər hər şeyin fərqindədirlər. Çünki onlar bilmədiklərindən deyil, bildikləri halda qəbul etmədiklərindən haqq dini yaşamırlar. Möminlər həyat tərzi, əxlaqları ilə ruh halı və məntiqlərini gözlər önünə sərən bu insanlara qarşı təbii olaraq məsafə saxlayır, içlərində onlara qarşı sevgi və hörmət bəsləmirlər. Allahın qoyduğu sərhədləri qorumayanlar, Quran əxlaqını tam yaşamayanlara sevgi bəsləyənlər, din əxlaqını yaşamaqdan çəkinənlər müsəlmanları passivləşdirməyə çalışanlardır. Möminlərin isə Allaha və Onun Peyğəmbərinə qarşı olanlarla heç bir dostluq bağı qurmadıqları ayədə belə bildirilir:

Allaha və Axirət gününə iman gətirən elə bir camaat tapa bilməzsən ki, onlar Allaha və Onun Elçisinə düşmən olanlarla – öz ataları, oğulları, qardaşları, qohum-əqrəbaları olsalar belə – dostluq etsinlər. Allah onların qəlbinə iman salmış və onları Öz tərəfindən bir ruhla dəstəkləmişdir. (Allah) onları (ağacları) altından çaylar axan Cənnət bağlarına daxil edəcəkdir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan razıdır, onlar da Allahdan razıdırlar. Onlar Allahın firqəsidirlər. Həqiqətən, məhz Allahın firqəsi nicat tapanlardır”. (Mucadilə surəsi, 22)

İnkar edənlərdən istifadə edərək iman gətirənləri ruhdan salmağa çalışırlar

Yuxarıda izah etdiyimiz kimi, din əxlaqını yaşamaqdan çəkinib müsəlmanlara da mane olmaq istəyən, Allaha iman gətirməyən və Quran əxlaqını yaşamayanlarla rahat şəkildə dostluq qura bilirlər. Ümumiyyətlə bu insanlarla gizli şəkildə dostluq qurur və mümkün qədər bu dostluqlarını möminlərə hiss etdirməməyə çalışırlar. Möminlərdən bunu hiss edənlər olduqda isə müxtəlif yalanlar uyduraraq, əslində onlarla həqiqi dostluqlarının olmadığını, yalnız texniki bəzi səbəblərə görə görüşdüklərini iddia edirlər. Allah onların yalan söylədiklərini belə xəbər verir:

Məgər sən, Allahın qəzəbləndiyi adamlarla dostluq edənləri görmədinmi? Onlar nə sizdəndirlər, nə də onlardan. Onlar bilə-bilə yalandan and içirlər”. (Mucadilə surəsi, 22)

Bu da qeyd edilməlidir ki, ictimai həyatda mömin fərqli fikirləri olan insanlarla münasibətdə ola bilər, bu olduqca təbii haldır. Münasibətdə olduğu bütün insanlara qarşı da nəzakətlidirlər. Ancaq qəlbən əsl sevgi və hörməti, əlbəttə ki, sadəcə iman gətirənlərə qarşı hiss edirlər. Möminlərin tək dostu, vəlisi və köməkçisi Allah, Onun elçisi və səmimi olaraq iman gətirən digər möminlərdir. Ayədə belə buyurulur:

Sizin himayədarınız yalnız Allah, Onun Elçisi və iman gətirənlərdir. Onlar (Allaha) boyun əyərək namaz qılır və zəkat verirlər”. (Maidə surəsi, 55)

Qəlblərində xəstəlik olanlar isə Allaha və Rəsuluna çağırıldıqlarında “nifrətlə üz çevirirlər” (Nisa surəsi 61). Elçi və möminlərlə dost olmaq əvəzinə inkar edənlərlə səmimiyyət qururlar. Bu insanların inkar edənlərlə dostluq qurmalarının ardında isə bir çox hiyləgər plan durur. İlk öncə, ayələrdə də buyurulduğu kimi, bu insanlar əslində hansı tərəfdə olduqlarına qərar verə bilməyən insanlardır. Bir tərəfdən möminlərlə hərəkət edərkən, digər tərəfdən də içdən-içə inkar edənlərin həyat tərzləri üçün darıxırlar. Qətiyyətli olmadıqları və bir gün möminlərlə əlaqələrini tamamilə qoparma ehtimalı olduğu üçün digərləri ilə də əlaqələrini tamamilə kəsmirlər. Tam iman gətirən, möminləri özünə dost seçən bir insanın həyatı boyunca onlardan uzaq yaşamağı ağlına belə gətirməyəcəyi açıqdır.

Belə ki, Allah onların bu qərarsızlığını “Onlar (imanla küfrün) arasında tərəddüd edir, nə bunlara (möminlərə), nə də onlara (kafirlərə) tərəf olurlar...” (Nisa surəsi, 143) ayəsində bildirir. Narahatlıqlarının digər səbəbi də inkar edənlərlə gizlincə əməkdaşlıq edərək möminlər əleyhinə hiylələr qurmalarıdır. Bu şəkildə möminlərə zərər verəcəklərini, onların fikri mübarizələrinə mane olacaqlarını düşünürlər. Peyğəmbərimiz hz. Muhəmməd (səv) dövründəki münafiqlərin Allahın Rəsulundan ayrı məscid qurmaları və burada möminlər əleyhinə inkar edənlərlə əməkdaşlıq etmələri buna bir nümunədir. Ayədə belə bildirilir:

(Müsəlmanlara) zərər vurmaq, küfr etmək, möminlərin arasına təfriqə salmaq məqsədilə əvvəlcədən Allaha və Onun Elçisinə qarşı müharibə edən kimsəni gözləmək üçün məscid tikənlər, əlbəttə: “Biz yaxşılıqdan başqa bir şey istəmədik” (–deyə) and içəcəklər. Allah şahiddir ki, onlar yalançıdırlar”. (Tövbə surəsi, 107)

Ayədə də bildirildiyi kimi, bu insanların əsas xüsusiyyətlərindən biri də bütün bunları edərkən yaxşı niyyətlə etdiklərini iddia etmələridir. Halbuki məqsədləri müsəlmanlara fayda vermək deyil, əksinə, inkarçılarla əlbir olaraq müsəlmanlarn fəaliyyətlərinə mane olmaqdır. Həqiqətən, yaxşılıq etmək istəyən insanın Allah və elçisinin yoluna uyacağı açıqdır. Möminlər Allahın və elçisinin vədinin haqq olduğunu, mütləq gerçəkləşəcəyini bilir və yalnızca Allahı, elçisini və möminləri özlərinə sirdaş edirlər. Bu insanlar isə həm möminlərin arasında yaşayır, həm də inkarçılarla möhkəm əlaqələrini gizlicə davam etdirirlər, amma insanlardan gizlətdiklərini Rəbbimizdən gizlədə bilməyəcəklərini əsla anlamırlar. Şüuraltılarını da, gizli planlarını da bütün detalları ilə Allahın bildiyini qavramırlar. Onlar gizli danışıqlar apardıqlarını və gizlicə dostluqlar qurduqlarını zənn edərkən də Allah onların hər anlarına şahid olur və mələklər də hər etdiklərini yazırlar. Ayələrdə belə buyurulur:

Onlar (öz günahlarını) insanlardan gizlədir, Allahdan isə gizlətmirlər (Ondan çəkinmirlər). Halbuki onlar (Allahın) razı qalmadığı sözləri gecələr xəlvətdə söylədikləri vaxt belə O, onların yanında olur. Allah onların nə etdiklərini əhatə edir”. (Nisa surəsi, 108)

Yoxsa onlar elə hesab edirlər ki, Biz onların sirlərini və gizli danışıqlarını eşitmirik? Xeyr! Yanlarında (əməllərini) yazan elçilərimiz vardır. (Züxruf surəsi, 80)

Halbuki unutmamaq lazımdır ki, möminlərə yox, inkarçılara bəslədikləri sevgi və diqqət bu insanların axirətdə böyük peşmanlıq çəkmələrinə səbəb ola bilər. Bunlar insanı doğru yoldan ayıra bilən və beləcə, yalnız qalmasına səbəb olan saxta əlaqələrdir. Dünyada ikən israrla bu gerçəyi görməzlikdən gələnlər Qiyamət günündə peşmançılıqlarını açıq şəkildə ifadə edəcək, ancaq artıq o gün onlar üçün geriyə qayıdıb etdiklərini düzəltmə imkanı olmayacaq. Ayələrdə belə buyurulur:

Həmin gün zalım kimsə barmaqlarını dişləyərək deyəcəkdir: “Kaş ki, mən Peyğəmbərin yolunu tutub gedəydim! Vay halıma! Kaş ki, filankəslə dost olmayaydım! Çünki Zikr (Quran) mənə çatdıqdan sonra o, məni ondan uzaqlaşdırdı”. Həqiqətən, şeytan insanı tənha qoyub qaçandır.” (Furqan surəsi, 27-29)

Süni böhranlar və xaos yaradaraq müsəlmanları məşğul etməyə çalışırlar

Əvvəlcə müsəlmanlara mane olmaq istəyən insanların məsuliyyətsiz davranışları ilə möminləri tədbir görməkdən və mübarizədən uzaqlaşdırmağa çalışdıqlarını bildirmişdik. Bu insanlar bəzən risklərə qarşı tədbir görülməsinə mane olmağa çalışarkən, bəzən də heç bir şey olmadığı halda, süni böhranlar yaradaraq möminlərə narahatlıq verməyə çalışırlar.

Həmin bu insanların əsas xüsusiyyətlərindən biri də qorxaq və təvəkkülsüz olmalarıdır. Allahın gücünü lazımınca təqdir edə bilməyən bu insanlar qədər gerçəyini də tam olaraq qavraya bilmirlər. Yaşanan hər anın, qarşılarına çıxan hər hadisənin Allahın təqdir etdiyi qədər içində gerçəkləşdiyini anlamırlar. Halbuki hər insan gündəlik həyatında gözləmədiyi hadisələrlə qarşılaşa bilər. Özünə haqsızlıq edilə bilər, böhtan atıla bilər, şifahi və ya fiziki təzyiqlərə məruz qala bilər... Allaha təvəkkül edən bir müsəlman belə anlarda qədəri unutmaz və hər şeyin Allahın nəzarətində olduğunu görməzlikdən gələrək qorxmaz, sıxılmaz və ya kədərlənməz. Həyatının hər anı kimi bunların da qədərin bir hissəsi olduğunu bilər və başına gələnləri kamilliklə qarşılayar. Hətta bəzən təvəkkülsüz bir insanın qorxub narahat olacağı hadisələrlə də qarşılaşa bilər. Məsələn, bütün mal-mülkünü bir anda itirə bilər, övladı ölə bilər, təhsil həyatı təhlükə altına girər, işdən çıxmaq məcburiyyətində qalar, ən yaxınlarından birinin çarəsiz xəstəliyə tutulduğunu öyrənə bilər...

Amma müsəlman heç bir hadisəyə görə narahatlıq yaşamaz. Allahın hər an yanında olduğunu bilər, Ona yönəlib, güvənər. Bu və buna bənzər bütün hallarda Allaha qarşı sarsılmaz bir təvəkkül və təslimiyyət içində olar. Allahın onun üçün yaratdığı qədərdən qəlbən razı olar və o qədərin əzəldən yazıldığı kimi gerçəkləşdiyini unutmaz. Allah insanların yaşadıqları hər hadisənin kitabda yazıldığını və insanların kitablarında yazılanlardan başqa heç bir şey yaşamadıqlarını bir çox ayə ilə xəbər vermişdir. Bu ayələrdən biri belədir:

Nə yerdə, nə də göydə zərrə qədər bir şey Rəbbindən gizli qalmaz. Bundan daha kiçiyi və daha böyüyü yoxdur ki, açıq-aydın Yazıda (Lövhi-Məhfuzda) olmasın. (Yunis surəsi, 61)

Allahdan lazımınca qorxmayan bu insanlar isə Allahın “Doğrusu, onlar ürəklərində Allahdan çox sizdən qorxurlar. Çünki onlar anlamayan adamlardır.” (Həşr surəsi, 13) ayəsində bildirdiyi kimi, insanlardan çox qorxurlar. Buna görə də Allahın “...Onlar hər bir səs-küyün özlərinə qarşı olduğunu sanırlar. Onlar düşməndirlər. Sən onlardan çəkin...! (Münafiqun surəsi, 4) ayəsində bildirdiyi kimi, hər şeyin özlərinə qarşı olduğunu düşünürlər. Quran əxlaqını yaşamadıqları üçün müsəlmanların içində olmalarına baxmayaraq, Allahın “Onlar sizinlə həmrəy olduqlarına and içirlər. Halbuki onlar sizdən deyildirlər. Əslində, onlar qorxaq adamlardır.” (Tövbə surəsi, 56) ayəsində bildirildiyi kimi, qorxu və narahatlıqla dolu bambaşqa ruh halları olur. Süni böhranlar və xaos yaradaraq möminlərin də narahatlıq keçirmələrini istəyirlər. Qorxaq olduqları üçün ən kiçik məsələ belə onlar üçün böhran və xaos deməkdir. Hər şeyin qədərdə baş verdiyini düşünmürlər. Bu insanlar ruh halları ilə özləri kimi zəif imanlı digər insanlara da təsir edə bilirlər. Yaşadıqları şiddətli təlaş və qorxunu xüsusilə onlara da hiss etdirmək istəyirlər. Buna görə də tərəfdar toplamaq üçün qorxulacaq, yaxud təlaşlanacaq vəziyyət varmış kimi davranaraq narahatlıq yaratmağa çalışırlar.

Allahın “... siz özünüzü fitnəyə saldınız, (möminlərə bəla üz verməsini) gözləyirdiniz, (haqqa) şübhə edirdiniz və Allahın əmri gələnədək xülyalar sizi yoldan çıxartdı...” (Hədid surəsi, 14) ayəsində bildirdiyi kimi, bu insanlar şübhə içində olurlar. Möminlərin Allahın izni ilə qalib gələcəklərinə qəlbən inanmadıqları üçün ilk baxışda uğursuzluq kimi görünən hər hadisəni şişirdərək danışmaqla müsəlmanları həll edilməsi çətin, çarəsiz vəziyyətdə olduqlarına inandırmağa çalışırlar. Xaos və böhranların müsəlmanların gücünü sarsıdacağını düşündükləri üçün bununla bağlı ən kiçik bir hadisədən belə fəlakətmiş kimi bəhs edərək müsəlmanların arasında qarışıqlıq meydana gətirmək istəyirlər. Halbuki iman gətirənlər şər kimi görünən işlərin xeyir, xeyir kimi görünənlərin isə şər ola biləcəyini bildikləri üçün yaşadıqları hər anın (nə qədər çətin olursa-olsun) Rəbbimiz tərəfindən bir çox hikmətlərlə yaradıldığına qəti inanırlar. Qədərə təslim olub heç bir narahatlıq keçirmədən yaşayırlar. Onları passivləşdirməyə çalışan insanların xaos yaratmaq üçün etdikləri hər cür planın isə “…Həqiqətən də, Allah kafirlərin hiyləsini zəiflədər.” (Ənfal surəsi, 18) ayəsində buyurulduğu kimi, puç olacağını bilirlər.

Fəlakət xəbərləri verərək iman gətirənlərin əzmini qırmağa çalışırlar

Din əxlaqını tam yaşamayan və müsəlmanları passivləşdirmək istəyən insanların əsas xüsusiyyətlərindən biri də hər zaman insanların şövqünü qıracaq tərzdə danışmalarıdır. Din əxlaqını tam qavrayan, Quran əxlaqını həyatına tam olaraq tətbiq edən bir insan isə heç bir zaman mənfi düşünməz və Allahın rəhmətindən bir an belə ümidini üzməz. Bu, Allahın Quranda bir çox ayə ilə bildirdiyi önəmli bir mömin xüsusiyyətidir:

Allahın mərhəmətindən ümidinizi üzməyin. Çünki Allahın mərhəmətindən ancaq kafir adamlar ümidlərini kəsər.” (Yusif surəsi, 87)

(Qullarıma mənim bu sözümü) de: “Ey Mənim özlərinə qarşı həddi aşmış qullarım! Allahın rəhmindən ümidinizi üzməyin. Şübhəsiz ki, Allah bütün günahları bağışlayır. O, həqiqətən, Bağışlayandır, Rəhmlidir!” (Zümər surəsi, 53)

Ümidsizlik insanların maddi-mənəvi güclərini zəiflədən, onlara pis əhval-ruhiyyə, şövqsüzlük, bədbinlik və bədbəxtlik verən, iman gətirməyənlərə aid bir xüsusiyyətdir. Passivliyi müdafiə edən insanlar özləri kimi müsəlmanların da ümidsizliyə qapılmaları və beləcə, şövqlərini və həyəcanlarını itirmələri üçün çalışırlar. Möminlərin yaşadıqları hadisələrdə hər zaman xeyir və hikmət görmələrini isə anlaya bilmirlər. Özlərinin fəlakət kimi gördükləri hadisələrin, əslində, bir çox xeyirlərə səbəb olacaq, Allahın müxtəlif hikmətlərlə yaratdığı hadisələr olduğunu heç vaxt qavraya bilmirlər. Buna görə də daima fəlakət xəbərləri verir, müsəlmanları insanlardan qorxmağa, fikri mübarizələrini dayandırmağa sövq edirlər. Möminlərin ümidsizliyə qapılmalarını istəyənlərin peyğəmbərlərin dövründə də bu cür danışdıqları Quranda bildirilir. Məsələn, Peyğəmbərimizin (səv) dövründə də bəzi insanlar möminləri ümidsizliyə sövq etməyə çalışaraq onlara qarşı insanların toplandığını söyləmiş, guya bu yolla möminləri mübarizədən çəkindirməyə çalışmışlar:

(Bəzi) adamlar onlara: “Camaat sizə qarşı (ordu) toplayıbdır, onlardan qorxun!”– dedilər. Bu, onların imanını daha da artırdı və onlar: “Allah bizə yetər. O, nə gözəl Qoruyandır!”– dedilər.” (Ali İmran surəsi, 173)

Ayədə də bildirildiyi kimi, bu insanlar möminlərə özlərini yaxşılıq edirmiş kimi göstərir və guya onlara “dostcasına” xəbərdarlıq edir. Halbuki əsil məqsədləri onları qorxutmağa çalışmaqdır. Amma əməlisaleh möminlər onların bu üslublarından təsirlənməzlər. Ayədə də buyurulduğu kimi, səmimi olaraq iman gətirənlər bu insanlara “Allah bizə yetər. O nə gözəl Qoruyandır” deyərək onların fəlakət xəbəri vermələrindən narahat olmazlar. Rəbbimiz Ona təslim olan və təvəkkül edənlərə verdiyi gözəl qarşılığı isə digər ayədə belə bildirir:

Onlar özlərinə heç bir pislik toxunmadan Allahın neməti və mərhəməti sayəsində geri döndülər və Allahın razılığına tabe oldular. Allah böyük lütf sahibidir.” (Ali İmran surəsi, 174)

Passivliyi müdafiə edənlərin düşündüklərinin əksinə, iman gətirənlərə və Allahın rizasına uyanlara heç bir pislik toxunmaz. Çünki Rəbbimiz onları hər cəhətdən nemətləri ilə əhatə etmişdir. Bu insanların möminlərin çətin vəziyətdə qalacaqlarına dair yanılmalarının əsas səbəblərindən biri isə cahillik əxlaqını yaşayanların sayca çox, əməlisaleh möminlərin isə sayca az olmasıdır. Bu insanlar sayca çox olmalarının inkarçılara fikrən fayda verəcəyini zənn edirlər. Halbuki bunun nə qədər böyük yanlış olduğunu Allah Quranda bildirmişdir:

Neçə-neçə az saylı dəstələr Allahın izni ilə çox saylı dəstələrə qalib gəlmişdir!” Allah səbr edənlərlədir.” (Bəqərə surəsi, 249)

Bu insanlar möminləri ümidsizliyə düçar etmək üçün ediləcək hər yeni xidmətə mane olmağa və onu çətin kimi göstərməyə çalışırlar. Məsələn, İslam əxlaqının bəhs ediləcəyi bir fəaliyyət edilməzdən əvvəl insanların bu fəaliyyətlərə əhəmiyyət verməyəcəklərini, ona görə bu cür fəaliyyətin lazımsız olduğunu iddia edirlər. Beləcə, əvvəlcədən möminlərin bu mövzuda şövqlərini qırmağa çalışırlar. Bəzən də Quran əxlaqını yaymaq üçün aparılan fəaliyyəti dayandırmaq məqsədi ilə mümkün qədər çox insana təbliğ etmək əvəzinə, yavaş-yavaş nə qədər insana təbliğ edilərsə, o qədər insana izah etməyin yetərli olacağı fikrini irəli sürürlər. Məqsədləri möminləri passivləşdirmək və onların güclənmələrinə mane olmaqdır. Özlərini qarşı tərəfə yardım etmək və məlumat vermək istəyirmiş kimi göstərirlər, amma əsil niyyətləri ediləcək hər işə başdan mane olmağa çalışmaqdır. Buna görə də möminləri ümidsizləyə düçar edərək əzmlərini qırmağa çalışırlar.

Amma möminlər bu cür ifadələrlə ümidsizliyə qapılmaz, əksinə, daha da şövqlənərlər. Çünki insanın qarşısına çıxan və çətinlik kimi görünən hər hadisəni yaradan Allahdır. Bu çətinliklərin hər birində əməlisaleh möminlər üçün xeyir və gözəllik var. Həmçinin möminlər üçün Allahın yardımı ilə keçə bilməyəcəkləri heç bir çətinlik yoxdur. Bunu bilən möminlər hər zaman hər mövzuda ümidvar olurlar. Belə ki, möminlərin üslubunda heç bir zaman mənfi fikirlər olmaz. Hər zaman gördükləri işlərin ən mükəmməl şəkildə nəticələnəcəyinə inanırlar. Səmimi iman gətirənlər və peyğəmbərlərin yolunu izləyənlər Rəbbimizin onları yardım və zəfərlə müjdələdiklərini bilirlər. Rəbbimiz iman gətirənlərə belə müjdə vermişdir:

Bizim elçi göndərdiyimiz qullarımız haqqında bu sözümüz əzəldən deyilmişdi: Həqiqətən, onlara kömək göstəriləcəkdir”. (Saffat surəsi, 171-172)